EMRE ERGÜL
Yıl 2015-16… Okyanus sularının ısınmasına neden olan El Nino hava olayı meydana geldi, etkisi 1 yıl sürdü. Tarihe geçen üç “en sert” El Nino döneminden biriydi. (Diğer ikisi, 1982-83 ve 1997-98’di). Güney Amerika ülkeleri Venezüela ve Brezilya’da sıtma, Pasifik Adaları’nda dang humması, Asya ülkeleri Hindistan ve Bangladeş’te kolera vakaları patladı.
Dünya, 2018-19’da bir başka El Nino dönemi yaşadı ancak etkisi 2015-16 gibi sert olmadı. Temmuzda yeni bir El Nino dönemine girdik… Sağlık uzmanları endişeli: Dünya çapında halk sağlığı tehlikeye uğrayabilir, çünkü bu kez El Nino’ya en az onun kadar tehlikeli bir şey eşlik ediyor: İklim krizi…
İngiliz Financial Times gazetesine konuşan Hawaii Üniversitesi’nden araştırmacılara göre, “insanların karşılaştığı tüm bulaşıcı hastalıkların yaklaşık yüzde 58’i iklim değişikliği nedeniyle daha da kötüleşebilir.” Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı’ndan (UKHSA) Richard Gleave de aynı düşüncede: “İklimimiz değişmeye devam ettikçe, olumsuz hava olayları daha yaygın ve daha yoğun hale geliyor, bu da hastalıkların yayılması için uygun koşullar yaratıyor.”
Uzmanlara göre, El Nino ve iklim krizinin “cephedeki en büyük silahları” ise sıtma, dang humması ve lyme hastalığını yayan sivrisinekler ve keneler. Örneğin şiddetli sel felaketleri, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelerdeki dang humması salgınlarını artırdı. Bangladeş’te bu yıl şu ana kadar 157 bin dang humması görüldü, ölenlerin sayısı 778’e ulaştı. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, bunun nedeni olumsuz hava koşulları ve sıcaklıklar yüzünden sivrisinek nüfusunun artması…
Tropikal ve subtropikal bölgelerde görülen dang humması, insanlara sivrisinekler aracılığıyla bulaşıyor. Kuluçka döneminden sonra genel olarak hafif ateşe yol açan hastalık, bazı vakalarda ölüme neden oluyor. Vaka sayıları, genellikle yağış dönemleri olarak bilinen mart, haziran, eylül ve aralık aylarında artış gösteriyor. Bilim insanları, yüksek sıcaklık ve uzun süren yağışların sıtma ve dang humması taşıyan sivrisineklerin artmasına sebep olduğunu belirtiyor. Bu hastalığa yol açan sivrisinek türünün su birikintilerinde larva oluşturması nedeniyle muhtemel üreme alanlarının sürekli ilaçlanması gerekiyor. Bangladeş’te daha önce dang humması nedeniyle bir yıl içinde gerçekleşen en fazla ölüm 2022’de 281 olarak kayıtlara geçmişti.
Çok uzağa gitmeyelim… Sivrisinek bağlantılı hastalıklar Avrupa’da da artıyor. Asya Kaplan sivrisinekleri yüzünden Fransa’daki dang humması vaka sayısı “uçuşa geçti.” 2009- 2021 yılları arasında ülkede toplam 48 dang humması vakası görülürken; sadece 2022’de 65 vaka kayıtlara geçti.
DSÖ Halk Sağlığı Direktörü Maria Neira’nın mesajı net: “İklim değişikliğinin sağlık üzerindeki sonuçlarına hazırlıklı olmamız gerekiyor. İklim değişikliği sağlığımızı etkiliyor; buna göre daha iddialı bir şekilde tepki vermemiz gerekiyor. İnsan sağlığı, hayvan sağlığı, çevre sağlığı ve çevre arasındaki etkileşime bakmak yapabileceğimiz en iyi şeylerden biri. İklim değişikliğini azaltırsak, sağlık açısından faydaları çok büyük olacak.”
