Demansın (bunama) çağın yaygın sorunlarından biri olduğunu belirten uzmanlar, bu durumun genetik gibi bazı değiştirilemez faktörlerden kaynaklanabildiğini belirtiyor. Ancak bunama riskini azaltacak değiştirilebilir risk faktörlerine de dikkat çekmeyi ihmal etmiyorlar.
Bunlardan birinin sigara olduğunu söyleyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, ‘’Şimdiye kadar yapılan araştırmalar; sigara içmenin, Alzheimer ve diğer demans türlerine yakalanma riskini artırdığını gösteriyor’’ dedi ve konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:
iÇiNDE NELER VAR NELER
Sigara içinde çok
sayıda zararlı madde
bulunur. Bunların bazılarını
şöyle sıralayabiliriz:
Zehirli kimyasallar
■ Formaldehit: Cesetleri mumyalamak için kullanılır.
■ Benzen: Benzinde bulunur.
■ Polonyum-210: Radyoaktif ve çok zehirli bir maddedir.
■ Vinil klorür: Tesisat ve elektrik kablolarının kaplamalarında
bulunmaktadır.
Zehirli metaller
■ Krom: Çelik yapımında kullanılır.
■ Arsenik: Zirai ilaçların yapımında kullwanılır.
■ Kurşun: Bir süre boya yapımında kullanılmıştı.
■ Kadmiyum: Pil yapımında kullanılır.
Zehirli gazlar
■ Karbon-monoksit: Araba egzozunda bulunur.
■ Hidrojen siyanür: Kimyasal silah yapımında kullanılır.
■ Amonyak: Evde kullanılan temizlik malze-me-lerinde bulunur.
■ Bütan: Çakmak gazında kul-lanılır.
■ Toluen: Boya incel-ticilerinde bulunur.
HANGİ SORUNLARA SEBEP OLUR?
Sigaranın beyin sağlığına zararları şöyle sıralanabilir:
■ Kalbimiz, tüm vücudumuza kan pompalamaktan ve hücrelere oksijen ile besin sağlamaktan sorumludur. Beyin, vücudun oksijen ve besin kaynağının yaklaşık yüzde 20’sini kendisi kullanır. Dolayısıyla beynin oksijen açısından zengin bir kan kaynağı almasını engelleyen sigara gibi herhangi bir faktör, beyin hücrelerinin hayatta kalmak, gelişmek ve hasara direnmek için ihtiyaç duyduğu besinleri almasını engeller.
■ Sigara dumanını solumak, oksidatif stresle de bağlantılıdır. Oksidatif stres, hücrelerimizdeki toksik moleküller ile onları uzaklaştırmamız gereken antioksidanlar arasındaki bir dengesizliktir. Bu dengesizlik vücudumuzdaki hücrelere zarar verir. Araştırmalar, oksidatif stresin kendisinin demansın başlangıcıyla bağlantılı olduğunu bulmuştur.
■ Sigara dumanı içindeki birçok toksin, özellikle de dumanında bulunan formaldehit, beyin hücrelerinin ince yağ zarlarına hasar verir, işlev kaybına sebep olur ve ölmelerine yol açar. Sigara dumanı, nikotin ve karbonmonoksitin yanı sıra toksik bir metal olan kadmiyum da dahil olmak üzere sayısız toksin içerir; bu da özellikle atardamar duvarları kaplayan hassas endotel hücrelerine zarar verir. Bu hücreler kan damarlarının sağlığını korumada ve kan akışı ile basıncını kontrol altında tutmada kritik bir öneme sahiptir.
■ Hasar görmüş endotel hücreleri, kolesterol yüklü iltihap plaklarının oluşumu için tetiklenir. Plakların içinde ve etrafında sigaraya bağlı oluşan iltihaplanmalar, şişmeye yol açarak atardamarları tıkayabilir ve plakların yapışkanlığını artırabilir. Bu da olası pıhtılaşmalara yol açarak, aniden kan akışını durdurur ve beyinde hücre ölümlerine sebep olur.
■ Sigara, aynı zamanda atardamar duvarlarını oluşturan düz kas hücrelerinin aşırı büyümesini teşvik ederek atardamarların kalınlaşmasına ve sertleşmesine yol açar. Kan akışını engelleyen pıhtılaşma ve daralan damarlar, beyni oksijensiz ve besinsiz bırakır.
ASLA GEÇ DEĞİL
Sigarayı bırakmak için asla çok geç değil… Araştırmalar, bunu ne kadar erken yaparsanız faydasının o kadar büyük olduğunu ortaya koydu. İngiliz bilim insanlarının 50 yıllık bir araştırması, sırasıyla 60, 50, 40 veya 30 yaşında sigarayı bırakan kişilerin, 3, 6, 9 veya 10 yıllık yaşam beklentisi kazandıklarını buldu.
BIRAKMA STRATEJİLERİ
Sigarayı bırakmak için birçok etkili yaklaşım vardır. Bunlar psikoterapi, sigarayı bırakma destek hizmetleri, arzulamayı azaltmaya yönelik ilaçlar, pastil, sakız, yama, burun spreyi veya inhaler yoluyla nikotin replasmanıdır. Sigarayı bırakmaya karar verdiğinizde şu stratejileri de uygulayabilirsiniz:
BİR LİSTE YAPIN
Sigarayı içmeyi neden sevdiğiniz ve neden içmemeniz gerektiği ile ilgili bir liste yapın. Sigarayı bırakmak için bir tarih belirleyin ve kendinizi o ana kadar hazırlayın. Yanınızda sigara paketi yerine yalnızca iki veya üç adet sigara taşıyın.
SİGARAYA VERECEĞİNİZ PARAYI BİRİKTİRİN
Sigaraya vereceğiniz parayı, her gün görebileceğiniz büyük bir cam kavanoza koyun. Bu da size motivasyon sağlayacaktır.
YANINIZDA ATIŞTIRMALIK BULUNDURUN
Sürekli yanınızda taşıyabileceğiniz sağlıklı bir atıştırmalık yiyecek bulundurun. Kuruyemiş, salatalık, şekersiz lolipop, sakız, havuç veya kereviz sapı işe yarayabilir.
TARÇINLI ÇAY İÇİN
Her sigara içmek istediğinizde, bir fincan bitki çayı da içebilirsiniz. Özellikle tarçınlı çay, nikotin isteğini azaltır.
